تحلیل مقایسه ای دولت های دوازدهم و سیزدهم
استان خراسان رضوی به برکت وجود مضجع مطهر و نورانی امام هشتم شیعیان؛ امام رضا (ع) در مشهد مقدس؛ قبله دلها و برخورداری از ظرفیت ها و توانمندی های بی بدیلی همچون؛ وسعت و تنوع جغرافیایی و طبیعی، بناها، آثار و محوطه های با ارزش تاریخی و باستانی، مفاخر فرهنگی برجسته، ظرفیت های مناسب در حوزه های گردشگری سلامت و خوراک و همچنین زیرساختهای حمل و نقل هوایی، ریلی و جاده ای و صنایع مولد، تبدیل به قطب گردشگری زیارتی در شمال شرق کشور شده و از حوزه نفوذ بین المللی از این حیث برخوردار است و سالانه به واسطه وجود مضجع مطهر امام رضا(ع) و سایر جاذبه های پیش گفته شده و وجود بالغ بر نیمی از واحدهای اقامتی کشور، 30 میلیون نفر زائر داخلی و بالغ بر 3 میلیون نفر زائر خارجی را به سوی خود جذب می نماید.
لذا در ادامه و در راستای آگاهی از آخرین وضعیت ظرفیت ها، عملکرد و اهم چالش های مربوط به سرمایه گذاری گردشگری استان، مطالبی به شرح ذیل ارائه می گردد:
تعداد تأسیسات گردشگری موجود استان (تا پایان 1402) تعداد 2856 واحد می باشد که به نسبت تعداد این تأسیسات در پایان دولت دوازدهم(نیمه اول سال 1400) رشدی حدود 16 درصد تا پایان سال 1402 در دولت سیزدهم شاهد هستیم و در این بین تعداد 2150 واحد مربوط به واحدهای اقامتی همچون هتل ، هتل آپارتمان ، مهمانپذیر ، زائرسرا ، اقامتگاه بومگردی و سنتی می باشد و رشدی حدود 5 درصد در مقایسه با پایان دولت دوازدهم داشته است. در این خصوص، تعداد تخت های رسمی نیز از 132.000 به 139.200 تخت افزایش یافته که رشدی حدود 5/5 درصد را نشان می دهد .
همچنین از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم تا پایان سال 1402 تعداد 168 مجوز تأسیسات گردشگری صادر شده که برای حدود 7621 نفر ایجاد اشتغال مستقیم نموده و تعداد 7200 تخت نیز به تخت های رسمی استان افزوده شده است .
در این ارتباط میزان اشتغال در کلیه تأسیسات گردشگری استان در پایان دولت دوازدهم حدود 27.000 نفر بوده که از ابتدای دولت سیزدهم تا پایان سال 1402 به 34.621 نفر افزایش یافته و رشدی حدود 28 درصد را نشان می دهد .
شایان ذکر است از تعداد 100 واحد اقامتی که در طول دوره دولت سیزدهم مجوزشان صادر شده است، تعداد 11 واحد شامل هتل های 4 و 5 ستاره (6 هتل 5 ستاره و 5 هتل 4 ستاره ) می باشند که در مقایسه با تعداد هتل های 4 و 5 ستاره در پایان دولت دوازدهم (38 واحد ) ، شاهد رشد 28 درصدی در این بخش می باشیم . در این ارتباط در طول دوره دولت دوازدهم 8 مجوز بهره برداری هتل 4 و 5 ستاره صادر شده است (37 درصد رشد).
حجم سرمایه گذاری پروژه های در دست احداث ، توسعه ، تبدیل و بهسازی گردشگری استان نیز در پایان دولت دوازدهم 460.000 میلیارد ریال بوده است که در پایان سال 1402 ( دولت سیزدهم) به عدد 1.250.000 میلیارد ریال رسیده است و رشدی حدود 172 درصدی را شاهد می باشیم(البته بخشی از این رشد به میزان تورم مرتبط است و بخشی نیز مربوط به افزایش تعداد پروژه های با حجم سرمایه گذاری بالا) و در این ارتباط استان خراسان رضوی یک سوم حجم سرمایه گذاری پروژه های مورد اشاره در کشور را به خود اختصاص داده و در جایگاه نخست قرار دارد.
علیرغم وجود جاذبه ها و زیرساخت های مهم در استان خراسان رضوی و به ویژه کلانشهر زیارتی مشهد و سرمایه گذاری های قابل توجه در بخش گردشگری و هتلداری، همچنان شاهد برخی چالش ها در عرصه ی تحقق اهداف زنجیره ارزش گردشگری و اقتصاد زیارت می باشیم که اهم آنها عبارتند از :
- کمبود پرواز های داخلی و خارجی و لزوم ارائه مشوق های حمایتی به سرمایه گذاران بخش حمل و نقل هوایی درجهت تقویت این زیرساخت مهم حمل ونقل برای ورود آسان تر و بیشتر زائران
- فرایند طولانی و نفس گیر پاسخگویی به استعلام پروژه های سرمایه گذاری گردشگری در حریم و خارج از حریم شهرها و روستاها و لزوم ایجاد پنجره واحد در این ارتباط و الزام دستگاههای اجرایی ذیربط جهت ارائه پاسخ شفاف و عاجل در مدت زمان معین
- چالش تأمین مالی پروژه های کلان سرمایه گذاری گردشگری همچون هتل های 4 و 5 ستاره برای تکمیل و بهره برداری و لزوم اصلاح سیاست های بانکی و حمایتی و ارائه مشوق های بیشتر و افزایش سهم و تسهیل فرایندهای پرداخت تسهیلات به پروژه های نیمه تمام
نویسنده: احمد دیناری؛ معاون سرمایه گذاری و تأمین منابع اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی