نویسنده: احمد دیناری؛ مشاور، سخنران و نویسنده حرفه ای سرمایه گذاری گردشگری

فرض کنید به مقصدی گردشگری سفر کرده و در هتلی اقامت نموده اید که فاقد هرگونه زیرساخت و امکانات لازم و کافی برای استفاده ی همه افراد به ویژه توان یابان همچون معلولین جسمی، حرکتی، ذهنی یا سالمندان است و در این سفر یا خودتان یک توان یاب هستید و یا یک توان یاب با شما همراه است. چه ارزیابی و قضاوتی از کیفیت خدمات و نحوه ارائه آن در این هتل خواهید داشت؟ و این وضعیت نامطلوب، چه تأثیری بر تجربه ی اقامتتان خواهد داشت؟ ارزیابی و قضاوتتان چه خواهد بود؟

من معتقدم شهرها، روستاها و واحدهای اقامتی و پذیرایی، همگی فضا و مکان عمومی هستند و باید بسترها و زیرساخت های لازم و کافی در آنها جهت ارائه خدمت شایسته و روان به شهروندان و گردشگران مهیا باشد و همواره مهیای میزبانی از همه افراد جامعه باشند؛ صرفنظر از توانایی های جسمی، حرکتی، ذهنی یا سنی. حتی جاذبه های گردشگری و بناها و ساختمانهای اداری و خدماتی نیز باید مجهز به این قبیل زیرساخت ها و امکانات باشند. در غیر اینصورت شاهد بروز و خودنمایی سکونتگاهها، تأسیسات و جاذبه های گردشگری خواهیم بود که جامعه محور، عدالت محور و روان نیستند و امکان بهره مندی همه افراد جامعه از فرصت های موجود در آنها میسر نمی باشد و این بر خلاف اصول، قوانین و استانداردهای جهانی و اخلاقی گردشگری در دسترس پذیر و حقوق بشر است.

گردشگری در دسترس پذیر مهم است؛ چون به حقوق انسانی پایبند است و باعث می شود تأسیسات و جاذبه های گردشگری به طیف گسترده ای از مخاطبان دست یابند، تصویر برند و ذهنی آنها بهبود یابد و حس خوب توجه و احترام را در گردشگران ایجاد می کند و این همان خلق ارزش است. لذا بر این اساس، مناسب سازی فضاها، جاذبه ها و تأسیسات گردشگری باید بیش از پیش مورد توجه و اهتمام مسئولان، تصمیم سازان، سرمایه گذاران و بهره برداران این قبیل اماکن قرار گیرد.

تشکیل میز ملی و متناظر آن میزهای استانی گردشگری در دسترس پذیر، برنامه ریزی و اجرای تورهای گردشگری ویژه توان یابان و یا پاراتورها، برگزاری نشست های تخصصی و کارگاههای آموزشی برای فعالان و دست اندرکاران گردشگری و هتل داری در استان های مختلف و اجرای برخی ضوابط و استانداردهای فنی و معماری در پروژه های سرمایه گذاری در دست ساخت گردشگری، برخی از اقداماتی است که در ارتباط با توسعه این نوع از گردشگری در کشور در حال انجام است اما قطعاً کافی نیست و باید در قالب سندی ملی و بالادستی تمام ابعاد توسعه و راهبردهای عملیاتی اش شناسایی و تبیین شود و در سطح ملی به اجرا درآید.

این نکته را نیز بگویم که از نظر من گردشگری در دسترس پذیر چنانچه از نامش نیز پیداست، تلاشی است ارزشمند در جهت در دسترس قرار دادن خدمات و امکانات برای همه مردم و خود مسئولیتی اجتماعی برای سرمایه گذاران و بهره برداران تأسیسات و جاذبه های گردشگری به شمار می رود و حاوی این پیام ویژه است که باید از من به ما برسیم، به نیازهای دیگران احترام بگذاریم و محدودیت های آنها را ببینیم، ترویج کننده ی گردشگری جامعه محور باشیم و تلاش کنیم از همان فاز صفر هر پروژه سرمایه گذاری گردشگری، پیوستی مهم با عنوان « در دسترس پذیری» ضمیمه طرح نماییم. دقیقاً همچون پیوست های فرهنگی، زیست محیطی و …

در این ارتباط توسعه حمل و نقل عمومی، واحدهای اقامتی و پذیرایی، جاذبه های گردشگری و فناوری اطلاعات جزء حوزه های کلیدی سرمایه گذاری و توسعه و تأمین زیرساخت در این شاخه از گردشگری به شمار می روند و باید برای هر یک برنامه های عملیاتی ویژه ای نیز تدوین و اجرا گردد که می تواند در قالب همان سند ملی توسعه گردشگری در دسترس پذیر باشد. تهیه اپلیکیشن های راهنما و استفاده از آنها در جاذبه های گردشگری، خیابانها، معابر و تأسیسات گردشگری و سرمایه گذاری در این بخش ، افزایش میزان رضایتمندی گردشگران و تعداد آنها، بهبود تصویر مقاصد گردشگری و ایجاد جامعه ای عدالت محور را به همراه خواهد داشت و توجه به انواع معلولیت و حتی مقوله ی سالمندی، طراحی و اجرای فضاهای منطبق با استانداردهای بین المللی، سهولت دسترسی فیزیکی در خیابان ها، معابر، تأسیسات و جاذبه های گردشگری از جمله مسیرهای ویژه حرکت و پیاده روی، پارک، رمپ های ورود و خروج، آسانسورها، سرویس های بهداشتی از جمله مصادیق دیگر توسعه زیرساخت ها و امکانات مربوط به گردشگری در دسترس پذیر در حوزه سرمایه گذاری و فعالیت های عمرانی و تقویت این نوع از گردشگری هستند.

خوشبختانه در حال حاضر در ضوابط و مقررات فنی و معماری واحدهای اقامتی و پذیرایی، برخی استانداردها و شاخص های لازم جهت مناسب سازی این قبیل تأسیسات گردشگری در زمان طراحی نقشه و اجرای پروژه ها پیش بینی شده و در کلیه استانها و پروژه ها در دست انجام است اما نظارت کافی و مستمر بر اجرای صحیح آن و انطباق عملیات ساختمانی انجام شده با نقشه های ابلاغی قبل از پایان کار پروژه و بهره برداری بسیار حائز اهمیت است. در این خصوص فضاهای بهداشتی همچون سرویس های بهداشتی و حمام، سطوح شیب دار مثل رمپ ها، اتاق های یک تا چند نفره، فضاهای پذیرایی و .. از جمله شاخص ها و فضاهایی هستند که در بررسی نقشه ها و اجرای پروژه ها به آنها توجه می شود. لذا پیش بینی و اجرای این قبیل ضوابط موجود در قبل و حین ساخت یک پروژه سرمایه گذاری گردشگری نوعی اقدام هوشمندانه و پیشگیرانه محسوب می شود و اهمیت آن در این مرحله بیشتر از زمان بهره برداری است و آنچه در این دوره مهمتر است؛ کمک، همراهی، راهنمایی و آموزش مدیران و پرسنل جهت ارائه یک خدمت بی عیب و نقص و خلق تجربه شیرین برای توان یابان و سالمندان است.

در زمینه توسعه و ترویج گردشگری در دسترس پذیر و تدارک زیرساخت های آن، کشورهای مختلفی در دنیا برنامه ها و اقدامات عملیاتی شایسته ای انجام داده اند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنم:

• ایالات متحده آمریکا :

که قانون ADA یا قانون آمریکایی های دارای معلولیت را تدوین کرده و بزرگترین بازار گردشگری در دسترس پذیر جهان را نیز در اختیار دارد. هتل یونیورسال استودیو در ایالت فلوریدا از جمله هتل های این کشور است که با تأمین و تدارک زیرساخت ها و امکانات مربوط به توسعه گردشگری در دسترس پذیر همچون تنوع اتاق های قابل دسترسی برای طیف های مختلف، مثل اتاق هایی با دستگیره های بزرگ، حمام های مجهز به صندلی و نرده، تخت های قابل تنظیم و تدارک رمپ ها، آسانسورها و سرویس های بهداشتی ویژه افراد با نیازهای خاص، آموزش پرسنل، توجه به جزئیات طراحی ورودی هتل و اتاق ها، استفاده از تکنولوژی های نوین مثل اپلیکیشنی که به میهمانان کمک می کند تا نیازها و امکانات مورد نیازشان را به راحتی بیابند، به شهرت رسیده و تصویر برند خود را بهبود بخشیده است.

• ژاپن:

با ایجاد شهرهای هوشمند و در دسترس و توجه به جزئیات و ترویج فرهنگ احترام به دیگران به توسعه این نوع از گردشگری کمک کرده است.

• برزیل:

اپلیکیشنی به نام «مسافر ویژه» طراحی کرده است که به افراد دارای معلولیت جسمی و حرکتی کمک می کند تا فعالیت های خود را در مقاصد گردشگری این کشور انجام دهند.

• اسپانیا:

 این کشور نیز با اجرای برنامه ویژه برای سالمندان و شهروندان بالای 55 سال و پرداخت بخشی از هزینه های سفر آنها توسط دولت و توسعه زیرساخت ها به ترویج و تقویت گردشگری در دسترس پذیر کمک شایانی نموده است.

در پایان خاطر نشان می گردد که مبحث مهم در دسترس پذیری، بدون در نظر گرفتن اصول، ملاحظات و پیش بینی زیرساخت های لازم قبل از اجرای پروژه های عمرانی و سرمایه گذاری به ویژه در حوزه ی گردشگری میسر نخواهد شد و می توان از طریق تدوین، ابلاغ و اجرای اسناد بالادستی و فعالیت های ترویجی و آموزشی و کمک گرفتن از ظرفیت سازمان های مردم نهاد در جهت تقویت و بسترسازی توسعه این نوع از گردشگری در کشور گام های مؤثری برداشت و فضاهای مختلف شهری، روستایی و گردشگری را به فضاهایی برای همه تبدیل نمود.

نویسنده: احمد دیناری؛ مشاور، سخنران و نویسنده حرفه ای سرمایه گذاری گردشگری

« استفاده از این مطلب در صورت ذکر منبع بلامانع است»

سوم آذرماه 1403