تم پارک‌ها یا پارک های موضوعی؛ یکی از جذاب‌ترین تأسیسات و مراکز تفریحی، سرگرمی و گردشگری انسان ساخت در سراسر جهان به شمار می روند که به دلیل تأثیرات اقتصادی و اجتماعی شگرفشان، مورد توجه سرمایه‌گذاران زیادی قرار می گیرند.
تم پارک‌ها فضاهای تفریحی هستند که معمولاً حول محور یک موضوع خاص همچون داستان‌های افسانه‌ای، شخصیت‌های کارتونی، تاریخ، فرهنگ، تکنولوژی یا هر موضوع دیگری طراحی و ایجاد می شوند و ترکیبی ازعناصرمختلف نظیر وسایل بازی، نمایش‌ها، جشنواره ها، رستوران‌ها و فروشگاه‌ها در آنها قرار دارند.
اصولاً چنانچه مظاهر زیبایی به شکلی مناسب ارائه شوند، برای مردم و یا بازدیدکنندگان جذاب است و تم پارک ها از مصادیق اینگونه اقدامات به شمار می روند.
برخی از ویژگی های تم پارک ها عبارتند از :
- مکان آموزش های غیرکلاسیک اما حضوری هستند.
- در آنها بیشتر می بینید و تأثیر می گیرید.
- در آنها گذشته و حال را می بینید و به آینده می روید و زمان در جلوی چشمتان در حال عبوراست.
- قدرت تخیل را در انسان ها تقویت می کنند.
- دارای تنوع و گوناگونی زیادی هستند.
- شور، شوق، سرزندگی و نشاط اجتماعی در آنها فراوان است.
- تاریخ، طبیعت و تکنولوژی را یکجا برای مخاطبان و بازدیدکنندگان مهیا می کنند.
- آرمان شهرها را به شکل تخیلی می توان در تم پارک ها دید.
- فن آوری در بستر اینگونه فضاهای تفریحی، خودش را نشان می دهد و با مظاهر جدید آن آشنا می شوید.
- در خمیرمایه و خصلت تم پارک ها، 50 درصد حرف جدی است و 50 درصد تخیلی و تفریح.
- خلاقیت و نوآوری در آنها موج می زند.
- تجربه محور هستند.
این پارک‌های موضوعی به دلایل زیر از اهمیت ویژه ای در صنعت گردشگری برخوردارند:
– جذب گردشگران: تم پارک‌ها می‌توانند میلیون‌ها بازدیدکننده از سراسر جهان و شهروندان بی شماری از مقصد گردشگری که در آن قرار گرفته اند را به سوی خود جذب کنند و به رشد صنعت گردشگری کمک کنند.
– ایجاد اشتغال: این پارک‌ها به طور مستقیم و غیرمستقیم فرصت‌های شغلی بسیاری را ایجاد می‌کنند.
– توسعه اقتصادی: تم پارک‌ها می‌توانند به رونق اقتصادی مناطق محلی کمک کنند و افزایش درآمدهای مالیاتی را به همراه دارند.
– قابلیت بهره برداری دوگانه: هم گردشگران و هم شهروندان مقاصد گردشگری، امکان بهره مندی از این فضاهای تفریحی و گردشگری را دارند.
به یاد دارم در جلسه ای که در تاریخ هفتم اردیبهشت 1401 در استانداری خراسان رضوی برگزار شد، ایده ی ایجاد یک تم پارک یا پارک موضوعی با عنوان پارک تمدنی ایوان سلیمانی توسط گروه مشاوران سریال تلویزیونی ملک سلیمان ارائه شد. ایده خوبی بود و البته من احتمال اجرای آن در مشهد و پیرامونش را به دلایل مختلف، کم می دانستم . در این پارک، پیش بینی شده بود که با نگاه به گذشته تا حال و با بهره گیری از مفاهیم قرآنی و آینده نگری مبتنی بر آن به تصویرسازی آینده پرداخته شود. خلاقیت، نوآوری و تجربه گرایی از ویژگی های خاص این طرح و به صورت کلی تم پارک هاست، اما اجرای این قبیل ایده ها و طرح ها در ایران با توجه به چالش های موجود در حوزه سرمایه گذاری همچون، رویکردها و نگرش های متفاوت و گاهاً نامناسب نسبت به ایجاد و توسعه اینگونه تأسیسات در برخی مقاصد گردشگری، مشکل تأمین زمین، تأمین مالی و فرایندهای نفس گیر سرمایه گذاری به ویژه در حریم و خارج از حریم شهرها در قامت و استانداردهای بین المللی آن تا حدودی ناممکن است.
با این وجود سرمایه‌گذاری در تم پارک‌ها نیازمند مطالعه، شناخت کافی، دقت، برنامه‌ریزی و تأمین مالی مناسب است. لذا در ادامه یادداشت به برخی از اصول کلیدی سرمایه گذاری در اینگونه تأسیسات گردشگری اشاره می کنم:
الف. مطالعات بازار و بازاریابی
گام اول قبل از هر سرمایه‌گذاری، انجام تحقیقات بازاراست. این تحقیقات باید شامل تحلیل رقبا، شناسایی نیازها و خواسته‌های مشتریان ، بررسی روندهای بازار و همچنین تعریف و تبیین استراتژی ها و تاکتیک های مناسب و مؤثر بازاریابی باشد.
ب.مطالعات فنی و اقتصادی
پیش بینی و برآورد حجم سرمایه گذاری پروژه، نحوه تأمین مالی، طول دوره ساخت و طول دوره بازگشت سرمایه، مدل سرمایه گذاری و احیاناً مشارکت، اشتغال ایجادی در زمان ساخت و در زمان بهره برداری، تأسیسات و تجهیزات مورد نیاز و برآورد مالی آن و سایر اطلاعات مالی و فنی برای حرکت در یک مسیر صحیح و هوشمندانه سرمایه گذاری بسیار لازم و ضروری است.
پ . انتخاب مکان مناسب
زمین یا همان مکان اجرای پروژه یکی از عوامل حیاتی در موفقیت تم پارک است و در این ارتباط دسترسی آسان، نزدیکی به جاذبه‌های گردشگری دیگر و آب و هوای مناسب از جمله شاخص های انتخاب مکان یک تم پارک به شمار می روند.
ت.طراحی جذاب
بررسی الگوهای خارجی و بومی سازی آنها در طراحی تم پارک و توجه به جذاب بودن آن و همچنین متناسب بودن عناصر و فضاهای مختلف آن با موضوع انتخابی، از جمله نکات مهم در طراحی تم پارک ها به شمار می روند. همچنین ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها و امکانات لازم برای ارائه خدمات با کیفیت به بازدیدکنندگان نیز بسیار مهم است.
ث. تأمین مالی
بهتر است سرمایه گذاران اینگونه تأسیسات گردشگری، بخش زیادی از سرمایه مورد نیاز پروژه را خودشان تأمین کنند تا در مسیر سرمایه گذاری با چالش های تأمین مالی و متعاقب آن عدم تکمیل و بهره برداری از پروژه طبق برنامه زمانبندی تعیین شده مواجه نشوند و بخش دیگر آن را از طریق وام‌های بانکی یا مشارکت‌های عمومی-خصوصی و یا بازار سرمایه تأمین نمایند.
مدیریت تم پارک ها معمولاً خصوصی است، اما بستر اصلی را دولت یا نهادهای عمومی همچون شهرداری ها در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهند و اساساً دو نوع فعالیت در تم پارک ها وجود دارد:
- فعالیت های اصلی که مربوط به موضوع یا تم اصلی پارک است.
- فعالیت های فرعی که به آنچه که نیازهای جانبی بازدیدکنندگان را تأمین می کنند، اشاره دارد و درآمد اصلی تم پارک ها به واسطه آن تأمین می شود.
مدیریت مؤثر تم پارک ها شامل جنبه کلیدی همچون مدیریت عملیات، تجربه مشتری، نوآوری و ارزیابی عملکرد است که باید مدنظر و توجه مدیران و بهره برداران این قبیل پارک ها قرار گیرند و برای هر یک از آنها طرح یا برنامه مدون و عملیاتی داشته باشند.
یکی از بهترین و مؤفق ترین نمونه‌های تم پارک در دنیا، دیزنی لند است که توسط والت دیزنی در سال ۱۹۵۵ در کالیفرنیای ایالات متحده آمریکا ایجاد شده است. این دیزنی لند با طراحی خلاقانه، جاذبه‌های متنوع و تجربه کاربری بی‌نظیر، توانسته است میلیون‌ها بازدیدکننده را از اقصی نقاط جهان به سوی خود جذب کند.
قبل از تأسیس دیزنی لند، والت دیزنی تحقیقات گسترده‌ای درباره نیازها و خواسته‌های خانواده‌ها انجام داد تا بتواند یک محیط تفریحی مناسب برای همه سنین ایجاد کند و در انتخاب مکان آن وسواس خاصی به خرج داد و انتخاب مکان دیزنی لند در کالیفرنیا به دلیل آب و هوای مناسب و نزدیکی به شهرهای بزرگی مانند لس‌آنجلس بسیار استراتژیک بود.
دیزنی لند با طراحی دقیق و توجه به جزئیات، فضایی جذاب و خیال‌انگیز ایجاد کرده و بازدیدکنندگان را به دنیای افسانه‌ای خود می‌برد.تأمین مالی دیزنی لند نیزاز طریق سرمایه‌گذاری شخصی والت دیزنی و همچنین پیش‌فروش بلیت‌ها انجام شد که نشان‌دهنده اطمینانش به موفقیت پروژه بوده است.
جمع بندی:
با توجه به روند رو به رشد صنعت گردشگری و تقاضای روزافزون مردم برای تفریحات خانوادگی، سرمایه‌گذاری در تم پارک‌ها فرصت مناسب و جذابی برای سرمایه‌گذاری است اما با وجود این جذابیت ها، سرمایه گذاران در کشورهای در حال توسعه و کشوری همچون ایران باید با شناخت کافی، توجه به شرایط اقتصادی، وضعیت بازار و نوسان های آن و جو سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر کشور و در نظر گرفتن تمام جنبه ها و ملاحظات لازم، پای در این عرصه بگذارند تا سرمایه گذاری و کارآفرینی موفق و هوشمندانه را در این قبیل تأسیسات و فضاهای تفریحی، سرگرمی و گردشگری تجربه کنند.
نویسنده: احمد دیناری؛ مشاور، سخنران و نویسنده ی حرفه ای سرمایه گذاری گردشگری
15شهریور 1403
«استفاده از این مطلب در صورت ذکر منبع، مجاز است»