پروژه های سرمایه گذاری گردشگری در ایران از نظر ساختمانی و مجوزهای مربوطه چهار نوع هستند که در ذیل به هریک از آنها اشاره می کنم :
- ایجادی/احداثی : به پروژه هایی که بر روی زمین فاقد هرگونه ساخت و ساز و یا تا قبل از مرحله ی سفت کاری ایجاد یا احداث می شوند گفته می شود و کاربری شان نیز غیرگردشگری است( البته بر اساس ضوابط طرح تفضیلی شهرها و طرح هادی روستاها، زمین مورد نظر می تواند دارای کاربری گردشگری نیز باشد). اینگونه پروژها شامل تمام تأسیسات گردشگری مندرج در ذیل ماده یک از فصل یک آیین نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، نرخ گذاری و نظارت بر تأسیسات گردشگری به استثنای شرکتهای خدمات مسافرتی و گردشگری، خانه مسافرها، مناطق نمونه گردشگری و اقامتگاههای سنتی می باشند.
- تبدیلی : به واحدی گفته می شود که عملیات ساختمانی و تجهیزاتی آن پایان یافته و با کاربری غیر گردشگری در حال بهره برداری است و قصد تغییر کاربری به یکی از تأسیسات گردشگری فوق الذکر را دارد. مثل تبدیل یک مجتمع مسکونی به یک هتل، هتل آپارتمان یا مهمانپذیر و …
- توسعه ای : وقتی مالک یا سرمایه گذار یک واحد یا تأسیسات گردشگری دارای مجوز و در حال بهره برداری همچون هتل، هتل آپارتمان، مجتمع گردشگری و یا هر یک از تأسیسات مورد اشاره در بندهای فوق، با هدف پاسخگویی به نیازها و خواسته های بازار و مشتریان و تأمین فضاها، امکانات و تسهیلات مورد نیاز آنها اقدام به افزایش زمین و زیربنای واحد خود در سطح و ارتفاع می کند، در حقیقت واحد در حال بهره برداری خود را توسعه می دهد و برای این کار قبل از هرگونه اقدام اجرایی و آغاز عملیات ساختمانی باید نسبت به اخذ مجوزهای لازم شامل موافقت اصولی توسعه، مجوز ایجاد و در نهایت مجوز بهره برداری اقدام کند. در اغلب موارد این قبیل توسعه ها با اهداف فوق و همچنین افزایش یا ارتقاء درجه واحد گردشگری صورت می گیرد.
- بهسازی : هرگونه اقدام اصلاحی که مالک یا سرمایه گذار یکی از تأسیسات گردشگری پیش گفته شده ی در حال بهره برداری با هدف تعمیرات و نوسازی انجام دهد، بهسازی نام دارد و نیازمند اخذ مجوزهای فوق می باشد. این اقدام نیز معمولاً با هدف ارتقاء کیفیت خدمات و درجه واحد صورت می گیرد. در این نوع پروژه ها نباید عملیات ساختمانی منجر به تغییرات فیزیکی و معماری همچون افزایش زیربنا در سطح و ارتفاع گردد و صرفاً اصلاح معماری و تعمیر و نوسازی ملاک است.
در این ارتباط ذکر چند نکته مهم نیز ضروری است :
الف) متولی بررسی درخواست های احداث، تبدیل، توسعه و بهسازی تأسیسات گردشگری و صدور مجوزهای موافقت اصولی، مجوز ایجاد، بهره برداری، استانداردسازی، درجه بندی ، نرخ گذاری و نظارت بر فعالیت آنها، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است و نه ارگان یا دستگاه اجرایی دیگری. لذا سرمایه گذاران و بهره برداران این حوزه باید توجه و اهتمام لازم و کافی به این موضوع داشته باشند تا از بروز هرگونه ضرر و زیان و نارضایتی های احتمالی به واسطه ی راهنمایی های اشتباه و آدرس های غلط، پیشگیری گردد.
ب) بر اساس فرایندها و رویه های اجرایی ابلاغی از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در حال حاضر برای سرمایه گذاری در پروژه های احداثی، توسعه ای و بهسازی، سرمایه گذاران و بهره برداران باید ابتدا وارد درگاه ملی مجوزهای کشور به نشانی www.mojavez.ir شوند و پس از ثبت نام و تعیین شخصیت حقیقی یا حقوقی خود به سامانه الکترونیکی سما (صدور موافقت اصولی و مجوز ایجاد تأسیسات گردشگری) هدایت و ادامه فرایند درخواست خود را تا مرحله ی صدور مجوز ایجاد در این سامانه طی نمایند. در خصوص پروژه های تبدیلی (بند2) نیز ابتدا باید به درگاه ملی مجوزهای کشور مراجعه و پس از ثبت نام، تعیین شخصیت حقیقی یا حقوقی خود و انتخاب گزینه ی تبدیلی به سامانه الکترونیکی جانا (سامانه جامع آمار و اطلاعات تأسیسات گردشگری) هدایت شده و ادامه فرایند را تا زمان صدور پروانه بهره برداری در این سامانه طی نمایند.
البته این موضوع؛ جزئیات، ظرافت ها و ملاحظات مهم دیگری نیز دارد که در یادداشت های بعدی به آنها اشاره خواهم کرد.
نویسنده : احمد دیناری؛ مشاور و سخنران حرفه ای سرمایه گذاری گردشگری