دلارام کی منش؛ رئیس گروه بازاریابی، آموزش و توسعه گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان یزد
سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، شعار روز جهانی گردشگری ۲۰۲۳ میلادی (۲۷ سپتامبر و برابر با ۵ مهر ۱۴۰۲) را «گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز» (Tourism and Green Investment) اعلام کرده است و بر سرمایه‌گذاری بیشتر و هدفمندتر در سه حوزه افراد، سیاره زمین و رفاه، تأکید کرده است.
این در حالی است که کره زمین از نخستین پیدایش انسان تاکنون، پایه‌ای‌ترین منبع تأمین نیازمندی‌های بشر بوده است. به‌کارگیری نادرست منابع خام در دو دهه گذشته، دیدن آثار زیان‌باری چون بالا رفتن دمای اتمسفر، تخریب زیست کره و آلودگی پسماندهای صنعتی از یک‌سو و کاسته شدن منابع از سویی دیگر، باعث پدید آمدن نگرشی نو با عنوان اقتصاد سبز شده است.
گستردگی ژرفای اقتصاد سبز چه به شکل نظریه و چه به صورت جنبش اقتصادی و اجتماعی، نه‌تنها در برنامه‌ریزی کلان جهانی در کشورها، بلکه در کاربردی شدن در آینده‌ای نزدیک است. کشور ایران از دیدگاه اقلیمی، دارای سه بافت غالب است که با تأمل در مهارت‌های سبز می‌توان بیشترین ظرفیت سبز شدن آن‌ها را در زندگی روزمره، به کار گرفت. برای نمونه راه‌اندازی نیروگاه‌های سلول خورشیدی در بافت کویری می‌توانند نقش مهمی را در فرآوری منابع انرژی سبز داشته باشند. همچنین، برخورداری از انرژی بادی در مناطق کوهستانی و به‌کارگیری انرژی امواج در بافت مدیترانه‌ای، قسمت‌های دیگری از تضمین سودآوری اقتصاد سبز است. هم‌اکنون باید در نظر داشت که پی‌ریزی زیربنای اقتصاد امروز، زمینه‌ساز اقتصاد پویا و مستقل فرداست.
بنابراین صنعت گردشگری نیز به عنوان یکی از صنایع مطرح دنیا از این نگرش نو مبرا نبوده و همچنین با توسعه گردشگری، قرار گرفتن آن در سبد اقتصاد خانوار، افزایش آگاهی جوامع در مورد پایداری و محدودیت‌های حاصل از استفاده بیش از اندازه منابع طبیعی و انرژی، نگرش جامعه درباره محیط و ارتباط آن با گردشگری دچار تحول شده است. همچنین رایج شدن مفاهیمی چون طبیعت‌گردی، گردشگری سبز و گردشگری پایدار ناشی از این حساسیت‌ها و افزایش شمار گردشگران آگاه درباره ارزشمندی محیط‌زیست و ضرورت حفاظت از آن به‌منظور پایداری این صنعت است.
گردشگری سبز به عنوان یک بحث نو بر مصرف بهینه انرژی و پایداری محیط تمرکز ویژه‌ای دارد. گردشگری سبز، ظرفیتی برای اشتغال‌زایی و کاهش فقر است. همان‌طور که می‌دانیم گردشگری فعالیتی نیرو محور بوده و به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از هر ۱۱ شغل یک شغل را از آن خود می‌کند. انتظار می‌رود، رفتن به سمت سبز کردن این صنعت که بهینه‌سازی مصرف انرژی و آب و همچنین سیستم دفع زباله را در برمی‌گیرد، قابلیت بالقوه اشتغال را در این بخش با به‌کارگیری نیروهای محلی و ایجاد فرصت‌های شغلی قابل‌توجه با محوریت فرهنگ و محیط طبیعی محلی، تقویت کند.
طبق گزارش سازمان ملل، سرمایه‌گذاری در گردشگری سبز موجب کاهش هزینه انرژی، آب و زباله می‌شود و ارزش تنوع زیستی، اکوسیستم و میراث فرهنگی را بالا می‌برد، اما اولین قدم در مسیر گردشگری سبز، آگاهی‌رسانی جمعی است. در واقع اقدامات آگاهی‌سازی نسبت به تغییرات زیست‌محیطی و تأثیر آن بر زندگی آینده انسان، باید شامل تمام ذینفعان کلان و خرد گردشگری و کشوری باشد.
از این رو سازمان جهانی گردشگری ((UNWTO با تأکید بر سرمایه‌گذاری، به‌عنوان یکی از اولویت‌های بهبود گردشگری و توسعه آینده این صنعت، روز جهانی گردشگری ۲۰۲۳ میلادی را فراخوانی برای سرمایه‌گذاری و اقدام همه‌جانبه جامعه بین‌الملل، دولت‌ها، مؤسسات مالی، توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی حول یک استراتژی جدید اعلام کرد؛ استراتژی که بر اهمیت و نیاز حیاتی سرمایه‌گذاری در پروژه‌های آموزشی و ارتقای مهارت‌های افراد، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پایدار و تحول سبز سیاره زمین و نوآوری و فناوری تأکید می‌کند.
به عقیده کارشناسان UNWTO، دیگر دوران سرمایه‌گذاری‌های سنتی که صرفاً برای رشد اقتصادی و بهره‌وری انجام می‌شد، به سررسیده و اکنون زمان راه‌حل‌های نوآورانه و جدید است.
سازمان جهانی گردشگری در چرایی انتخاب این شعار برای روز جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۳ این‌طور توضیح می‌دهد: «بدون شک تحقق گردشگری پایدار درگرو سرمایه‌گذاری پایدار است، اما همه‌گیری کرونا در سه سال گذشته باعث شد سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت گردشگری از ۴۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ میلادی، به ۱۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ میلادی کاهش پیدا کند. این افت ناگهانی، موجب توقف بسیاری از پروژه‌ها و طرح‌های اقلیمی و کاهش ۷۰ درصدی فرصت‌های شغلی در طول سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ میلادی شده است. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها و فناوری‌های گردشگری نیز به‌شدت کاهش‌یافته و به پایین‌ترین سطح خود در سال ۲۰۲۲ میلادی در چهار سال گذشته رسید.»
به همین دلیل برای استفاده از پتانسیل‌های گردشگری به منظور تحقق اقتصاد انعطاف‌پذیر، تسریع اقدامات اقلیمی، پایداری بیشتر کره زمین و ایجاد رفاه فراگیر در سایه نوآوری و کارآفرینی، به سرمایه‌گذاری بیشتر و هدفمندتر در این حوزه نیازمندیم. به‌گفته مدیران و کارشناسان سازمان جهانی گردشگری، سرمایه‌گذاری مانند یک پل ارتباطی میان کشورهای عضو، مقاصد، مشاغل و سرمایه‌گذاران عمل می‌کند.
حوزه‌های سرمایه‌گذاری گردشگری
سازمان جهانی گردشگری، حوزه‌های سرمایه‌گذاری در این بخش را به موارد زیر تقسیم کرده است:
سرمایه‌گذاری روی افراد
در سرمایه‌گذاری روی افراد، بر آموزش حرفه‌ای نیروی کار گردشگری، به‌ویژه مدیریت هتل‌ها و ایجاد فرصت‌های آموزشی برابر در همه مقاصد تأکید شده است. علاوه بر این، چشم‌اندازهای آینده از نیروی کار جهانی گردشگری نشان می‌دهد، این صنعت سالانه به میلیون‌ها فارغ‌التحصیل مهمان‌نوازی تا سال ۲۰۳۰ میلادی نیاز خواهد داشت و برای استفاده از فرصت‌های شغلی آینده، به آموزش حرفه‌ای کارکنان نیاز داریم.
سرمایه‌گذاری روی کره زمین
هتل‌ها منشأ نزدیک به یک درصد گازهای گلخانه‌ای جهان هستند و از مصرف‌کنندگان سنگین منابع آبی و انرژی به شمار می‌آیند. ازاین‌رو، با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری و استارتاپ‌های با تمرکز بر پایداری می‌توان در عین ارائه خدمات بهتر، اهداف توسعه پایدار را نیز پیش برد. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری و توسعه پایدار آن‌ها موجب کارایی هزینه‌ها، تحقق اهداف پایداری و رضایت مهمانان خواهد شد.
سرمایه‌گذاری در تأمین رفاه
در این بخش، بر سرمایه‌گذاری در نوآوری و دیجیتالی شدن برای حمایت از پروژه‌های با مقیاس جهانی و شرکت‌های کوچک و متوسط اشاره شده است. همچنین با توجه به اینکه بیش از نیمی از افراد شاغل در گردشگری را زنان تشکیل می‌دهند، بر سرمایه‌گذاری بر زنان کارآفرین نیز تأکید شده است.
لذا با نگاه به زنجیره تأمین گردشگری و خدمات سفر سبز، شاخص‌های توسعه جهانی؛ وابستگی انرژی، کارآیی، انتشار و تولید دی‌اکسید کربن و مطالعات موردی مانند هتل‌های زنجیره‌ای ولکام گروپ؛ به عنوان یک مدل سبز برای اکوتوریسم و طرح ساختمان‌های هوشمند انرژی برای هتل‌ها مانند آنچه در سنگاپور رخ داده است به این نتیجه می‌رسیم که با ظهور اشکال جدید گردشگری مبتنی بر حفظ محیط‌زیست، اقدامات بی‌شماری را می‌توان انجام داد که هرچند در اولین برآورد پرهزینه به نظر می‌رسند، اما با توجه به اهمیت روند توسعه پایدار گردشگری، ارزش سرمایه‌گذاری مالی و زمانی را دارد.
منبع : میراث آریا